«Türk­men­ne­bit» döw­let kon­ser­ni­niň «Ne­bit­gaz­bu­raw­la­ýyş» tres­ti­niň bu­raw işle­ri­niň mü­dir­lik­le­ri şu gün­ler «Pä­him paý­has um­ma­ny Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy» ýy­ly­ny my­na­syp sow­gat­lar bi­len jem­lemek mak­sa­dy bi­len uly ru­hu­be­lent­lik bilen zäh­met çek­ýär­ler. Gen­ji-ha­zy­na­ny özün­de jem­le­ýän Watanymyzyň gündogar, günorta-günbatar sebitlerinde miosen we aşaky gyzyl reňkli çö­kün­di­ler­den ta­py­lan has çuň gat­laklar­da (5 müň — 7 müň metr) ýer­leş­ýän nebitgaza doýgunly ýataklaryň (gatlaklaryň) ýüze çykarylmagy ýurdumyzy şan-şöh­ra­ta bes­le­ýär. Şu gün­ler te­bi­gy çig malyň ägirt uly gorlaryny goýnunda saklaýan we çuň gatlaklary özleşdirilýän Demirgazyk Goturdepe, Altyguýy, Barsagelmez meýdançalarynda gyzyl reňkli gatlaklaryň aşaky bölegini gazmak boýun­ça ne­ti­je­li iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. Has takygy, ýakynda Goturdepe buraw işleri müdirliginiň buraw ussasy Täçberdi Dädebaýewiň ýolbaşçylyk edýän burawlaý­jy­lar to­pa­ry tas­la­ma çuň­lu­gy 4 müň 500 metr bo­lan 403-nji gu­ýy­ny bu­raw­lap, önümçilige tabşyrdylar. Bu guýynyň bir gi­je-gün­diz­de be­ren baş­lan­gyç ne­bit çyky­my 13,0 ton­na ba­ra­bar bol­dy. Şeý­le hem bu­raw us­sa­sy Alek­sandr Fi­li­no­wyň ýol­baş­çy­ly­gyn­da­ky bu­raw­laý­jy­lar to­pa­ry Bar­sa­gel­mez kä­nin­dä­ki 1 müň 355-nji guýy­ny ta­mam­lap, ne­bit­gaz çy­ka­ry­jy müdirligine tabşyrdylar. Şonda bu guýynyň bir gi­je-gün­diz­de ber­ýän aras­sa baş­langyç ne­bi­ti or­ta­ça 12,9 ton­na ba­ra­bar boldy. Mundan başga-da, ýeriň çuňlugyna aralaşyp, taslama çuňluklary degişlilikde 4 müň 800, 4 müň 700 we 4 müň 700 metr bo­lan De­mir­ga­zyk Go­tur­de­päniň 415-nji, 197-nji we 368-nji gu­ýu­la­rynda buraw işleri ýaýbaňlandyryldy. Gö­ge­ren­dag — Eke­rem gaz­ne­bit­li sebit­de Al­ty­gu­ýy kä­nin­de 172-nji ula­nyş maksatly guýuda gazkondensat akymynyň alyn­ma­gy gu­wan­dy­ry­jy­dyr. Umu­man aýdanyňda, üstümizdäki ýylyň başyndan bä­ri je­mi 25 sa­ny gu­ýu­da bu­raw iş­le­ri ta­mam­la­nyp, ola­ryň 20-si ula­nyş maksat­ly, 5-si bol­sa, göz­leg-ag­ta­ryş mak­sat­ly guýulara degişlidir. Uzynada ýatagynda taslama çuňluklary 6 müň 800 metr bo­lan 79-njy, 80-nji, 81-nji, 84-nji we 85-nji gu­ýu­la­ryn­da iş­ler ta­mam­laý­jy tap­gyr­da al­nyp bar­lyp, olaryň maksady nebit we gaz gatlagyny yzar­la­mak­dan hem-de plio­sen çö­kün­di­siniň aşaky gyzyl reňkli gatlagynda täze nebit ýataklaryny agtarmakdan, uglewodorod serişdeleriniň ätiýaçlyk gorlaryny ulanmakdan ybaratdyr. Hä­zir­ki wagt­da Ne­bit­dag, Go­tur­de­pe, Kör­pe­je, Eke­rem bu­raw iş­le­ri mü­dir­likleriniň gözleg, barlag we ulanyş maksat­ly ga­zyl­ýan gu­ýu­la­ry­nyň sa­ny 50-den gowrak bolup, oturdylan desgalaryň köme­gi bi­len tas­la­ma çuň­luk­la­ry 7 müň metre çenli bolan guýularyň gurluşygy al­nyp ba­ryl­ýar. Şeý­le hem bu mü­dir­lik­leriň bu­raw­laý­jy­la­ry tä­ze gat­lak­la­ry aç­mak maksady bilen Altyguýy, Nogaý, Ekerem, Kemer, Keýmir, Demirgazyk Goturdepe, Uzynada we beýleki meýdançalarda gelje­gi­ne uly ynam dö­red­ýän Gö­ge­ren­dag — Eke­rem gö­te­rim­ler zo­lak­la­ry­nyň we Gy­zyl­gum epi­ni­niň gu­ýu­la­ryn­da hem burawlaýyş işlerini dowam etdirýärler. Ýe­ri ge­len­de, «Ne­bit­ga­zyl­my­tas­la­ma» instituty tarapyndan taslamasy düzülen bu gu­ýu­lar­da bu­raw­laý­jy­la­ryň bel­le­nen sep­gitle­re ýet­mek üçin yh­las­la­ry­ny bir­jik-de gaýgyrmaýandyklaryny guwanç bilen aýtmak ge­rek. Iri ne­bit we gaz gor­la­ry­nyň sa­na­wyna gi­ri­zi­len Ha­zar deň­zi­niň baý ug­le­wodo­rod se­riş­de­le­ri­ni iş­jeň öz­leş­dir­mek Türkmenistanyň ýangyç-energetika toplumyny ösdürmegiň strategik ugry bolup durýar. Hut şu ýer­de — de­ňiz ýal­pak­ly­gyn­da hem-de ke­nar­ýa­ka zo­lak­da gel­jek­de «ga­ra al­ty­nyň» we «ma­wy ýan­gy­jyň» çy­ka­ry­ly­şyny artdyrmak göz öňünde tutulýar.

Weýis AMANTAGANOW, «Türkmennebit» döwlet konserniniň

«Nebitgazylmytaslama» institutynyň uly ylmy işgär